kara delik nedir arşivleri

2020 Nobel Fizik Ödülleri – “Devlerin Omuzlarında Yükselmek”

6 Ekim 2020.

İsveç Kraliyet Akademisinde Goran Hansson bu yılın Nobel fizik ödülünü kazananlarını açıklıyor.

Buraya nereden geldik peki biliyor musunuz?

Dikkatli bakarsak, biraz yakınlaştırırsak bu ödülün arkasında bazı büyük dâhilerin silüetlerini görebiliriz.

Isaac Newton’ın 1676’da Robert Hooke’a yazdığı mektupta söylediği gibi:

“Eğer daha uzağı görebiliyorsam bu, benden önceki devlerin omuzlarında durduğum içindir.”

Biz de bu ödülün detayına girmeden önce zamanı biraz geriye saralım o halde.

Albert Einstein.

Yüzyılın dâhilerinden. Belki de en büyüğü.

Uzun zamandır kendisinden bahsetme fırsatımız olmamıştı ama o ölümünden 65 yıl sonra bile kendini hatırlatmanın bir yolunu buluyor.

Genel görelilik teorisi ile sadece uzay, zaman, kütleçekim ve madde arasındaki ilişkiyi anlatmakla kalmamış daha sonra “kara delik” adını alacak olan, sadece uzay-zamanı değil ... Devamı

Kara Delik Bilgi Paradoksu

Fizikçilerin yeri geldiğinde bir nevi medyum olabileceğini biliyor muydunuz? Evet. Astrolojiyi filan unutun. Bundan 5 yıl sonra tam olarak nerede olacağınızı öğrenmek istiyorsanız bir fizikçiye, özellikle bir kuantum fizikçiye danışın. Size çok yüksek bir doğrulukla söyleyecektir.

Ancak sizinle ilgili bazı bilgilere ihtiyacı olacaktır. Bazı temel bilgilere. Şu anda tam olarak nerede olduğunuzu ve “durumunuzu” bilmesi gerekecektir. Fakat elbette ekonomik durumunuz, psikolojiniz, eğitiminiz gibi fizik açısından önemsiz bilgilerden bahsetmiyoruz. Kuantum durumunuzdan bahsediyoruz. Bir fizikçi kuantum durumunuzu bildiğinde sizin ne zaman nerede olacağınızı tam olarak söyleyebilir. Sihir filan da yok. Basit bazı formülleri uygulayarak bunu yapabilir.

Burada “kuantum fiziğinin” belirsizliğinden bahsedebiliriz. Hani hiçbir şey kesin değildi? Hani olasılıklar vardı? Doğru. O konu maalesef ... Devamı

CERN’deki Kara Delikler Dünyayı Yutar mı? – İlk Kara Deliğin Hikayesi

Yıl 2008. Almanya ve Amerika’da mahkemelere ilginç davalar gelmeye başlıyor.

Dava dosyalarında şu ifadeler geçiyor:

“Ortaya çıkacak kara delikler kontrolden çıkacak ve dünyamızı birkaç saat içinde yutarak gezegenimizin sonu olacaktır. Bu deneyler derhal durdurulmalıdır.”

Belki hatırlayanlarınız vardır. Davalı taraf ise o yıl içinde Eylül ayında faaliyetlerine başlamış olan, İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunan CERN laboratuvarındaki Büyük Hadron Çarpıştırıcısında çalışan bilim insanlarıydı.

O dönem dünya çapında insanlar bu olasılığı konuşuyor, ciddi ciddi korkuyorlardı. Haksız da değillerdi. Bir anda dünyanın bir kara delik tarafından yutulması olasılığı gerçekten de korkunç bir senaryo değil mi? Bilim kurgu filmlerinde bile az rastlanır bir öykü. Elbette komplo teorisyenlerine de gün doğmuş ve bu korkuyu bugün de 5g ve benzeri gelişmelerde olduğu gibi ... Devamı

Evrenin Kara Kutusu – Kara Delikler

Evrendeki en garip, en sıradışı, en olanaksız… Tüm fizik kurallarını yıkıp geçen oluşum… Nedir?

Kara delikler…

Gerçekten. Fizik dünyasının, hatta bilim dünyasının en büyük ve ateşli tartışmalarının öznesidir.

Newton zamanına gidelim isterseniz önce. Evrensel Kütleçekim Yasasını öne sürdükten sonra elbette herkes bunu konuşur olmuştu. Bu yasayı yorumlayan farklı bilim insanları bir noktada bir sonuca varıyordu. Bir cismin kütlesi büyüdükçe kütleçekim etkisinin de artması gerekiyordu haliyle. Yani bu durumda bu dev cisimden uzaklaşmak isteyen herhangi bir şeyin çok daha hızlı hareket etmesi gerekiyordu. Yani cisim hayal gücünün sınırlarını zorlayacak bir kütleye sahipse, misal güneşimizden onlarca kat daha fazla kütleye sahipse ne olacaktı peki? Haliyle ışık bile kaçamayacaktı ondan…

İşte karadeliklerle ilgili ilk varsayımımız 400 yıl kadar önce bu şekildeydi. ... Devamı

İlk Kara Delik Fotoğrafı – Ne Bu Tantana Kardeşim?

Şu anda 55 milyon yıl öncesine bakıyorsunuz.

Bizden 55 milyon ışık yılı uzakta bir galaksinin, M87 galaksisinin merkezinde bulunan devasa bir kara deliğin fotoğrafına.

İnsanlık tarihinin en büyük başarılarından birine, kafasını kaldırıp kendini, yaşamı, insanı ve evreni anlamlandırmaya ant içmiş insanların başarısına.

Özellikle bir kişinin hayatını adadığı ve hepimizden önce tahmin ettiği, teori haline getirdiği bir olayın kanıtına bakıyorsunuz.

Karşınızda gerçek bir kara delik fotoğrafı.

Bu gerçek, çünkü bu zamana kadar gördüğümüz tüm kara delik resimleri birer modeldi, çizimdi, illüstrasyondu. Kara deliklerin var olduğunu biliyorduk ama kanıtımız yoktu. Ama artık kanıtımız var.

***10 Nisan 2019 tarihinde Türkiye saati ile 16:00’da bilim adamlarının dünyanın farklı noktalarında aynı anda gerçekleştirdiği bir basın toplantısı ile duyuruldu bu fotoğraf.

Bu ... Devamı