Dünyayi değiştirecek teknolojiler serisine başlamıştık biliyorsunuz. Biraz ara verdik ama zaten bu serinin sonu kolay kolay gelmeyecek gibi.
Seriye yeni bir eklemeyle, dünyayı ciddi anlamda çok kısa süre içinde değiştirecek bir teknolojiyle devam edelim öyleyse.
5G Teknolojisi ile.
Yani 5th Generation Mobile Internet. Yani 5. Nesil Mobil internet bağlantısı.
İlk nesilleri benim gibi oldlar hatırlar. Hayalet Sevgilim’i saatler sürse de indirebiliyorduk Nokia 6600’a. Müthişti.
Sonra 2G, 3G derken dünya 4G’ye biz de geç de olsa 4.5G’ye geçtik.
Şu anki hayatınızı ve internet deneyiminizi bir düşünün. Gayet hızlı ve yeterli değil mi? Bence öyle. Ama insan bazen bir ihtiyaç ortaya çıkmadan ona ihtiyacı olduğunun farkında olamıyor. İşte 5G de tam olarak bunu yapacak bize.
Yahu bundan önce nasıl yaşıyormuşuz diyeceğimiz bir teknoloji 5G.
Uzatmadan anlatalım neleri değiştireceğini isterseniz.
Şimdi hayatımızın çok farklı alanlarında çok farklı etkileri olacak onu bir söyleyeyim. Çook geniş bir etki alanı olacağı için başlıklar altında toplarsak daha iyi anlaşılır diye düşündüm ve 3 ana başlıkta ele almaya karar verdim.
HIZ
GECİKME/TEPKİ SÜRESİ (LAG)
BAĞLANABİLİRLİK
Öncelikle HIZ ile başlayalım ve isterseniz ufak bir karşılaştırma yapalım.
Şu an 4G teknolojisini kullanıyoruz ve ulaşabildiğimiz maksimum hız 10 mbit ila 100 mbit arasında değişiyor. Aslında 100 mbit dünyanın en hızlı internet bağlantılarından birine sahip Singapur’da ulaşılabilen hız. Bizim içinse 10 mbit çok çok iyi bir hız. 10 mbit ne demek peki? Saniyede 1.25 megabyte indirme demek. Yani 1 gigabyte bir dosyayı 14 dk’da filan indirebiliyorsunuz.
Peki 5G ne kadar hızlı olacak? Mevcut hızın 10 ila 100 katı! Yani 1 gigabit ila 100 gigabit!
Minimum 1 gigabit bağlantı hızınız olsa 1 gigabyte’lık bir dosyayı indirmeniz ne kadar sürecek peki? Yaklaşık 8 saniye… Hızınız arttıkça indirme hızınız da tabi ki artacak. Saniyelerden, saliselerden bahsedeceğiz. Yani şu anda kullandığımız internet tıpkı 90larda kullandığımız çevirmeli bağlantı gibi hissettirecek bize…
Hadi isterseniz Linus Tech Tips bize göstersin nasıl bir hızdan bahsettiğimizi. Yaklaşık 10 gbit bir internet hızı ile Call of Duty Black Ops’u steam’den indiriyorlar. O kadar kısa sürüyor ki arada hızlıca bakabiliriz.
8.1 gb’lık dosya kaç saniyede indi? Ben sayamadım…
Şimdi sadece hızdan bahsedersek “büyük resmi” kaçırmış oluruz. Evet daha fazla hız her zaman için daha iyidir. Artık 2160P videoları takılmadan izleyebileceksiniz. Her türlü dosyayı anında paylaşabileceksiniz. Çok güzel ama bu sadece işin şov tarafı desek yalan olmaz.
O nedenle hemen bize sağlayacağı ikinci çok önemli, belki de en önemli avantaja geçelim.
DÜŞÜK GECİKME.
Multiplayer oyuncuları LAG dediğimde anlayacaktır beni. Ama oyunlardan bahsetmeden önce bunun ne anlama geldiğine değinelim. Şu anda kullandığımız mobil internet bağlantısının gecikme oranı 100 ila 200 milisaniye civarındadır. Yani bu da çok ama çok hızlı. Özellikle bir insanın ortalama tepki süresini düşündüğümüzde. Normal bir insan herhangi bir olaya 300 milisaniye gecikme ile tepki verebiliyor. İşte bu da trafikte neden bu kadar kaza olduğunu bize anlatıyor biraz da. Ki buna da değineceğiz birazdan.
Peki 5G ile bu gecikme süresi ne olacak?
1. Evet. 1. Yazıyla BİR.
BİR MİLİSANİYE…
Bu ne demek biliyor musunuz? Bu gerçek zamanlı demek…
Oturduğunuz yerden dünyanın öbür ucundaki bir makineyi, bir arabayı sanki buradaymış gibi kullanabilirsiniz. Ya da bırakırsınız o kendini kullanır.
Şimdi böyle anlatmakla olmuyor. Bir örnekle anlatalım hemen. Hatta birkaç örnekle…
Sürücüsüz otomobillerden bahsetmişken… Şu anda hiç fena durumda değiller. Gayet gidiyorlar filan. Ama şu anki mobil bağlantı ile 200 ms bir gecikme hala var. Bu nedenle tam olarak güvenli de diyemeyiz. İşte 5G geldiğinde yollarda bulunan sürücüsüz otomobiller trafik ışıkları, tabelalar ve en önemlisi diğer sürücüsüz otomobillerle sürekli ve gerçek zamanlı şekilde iletişim halinde olacaklar. 1 milisaniye tepki süresi ile. Çok rahat şekilde şunu söyleyebiliriz… 5G ile birlikte yolları sürücüsüz otomobillere bırakırsak artık ne kaza olacak ne de trafik olacak…
Ama. Daha da önemlisi. Uzaktan ameliyatları mümkün kılacak bu çok düşük gecikme avantajı.
Evet. Uzaktan ameliyat…
Öyle gelecek olasılık filan da değil. 8 Ocak 2019’da ilk kez başarılı bir şekilde de gerçekleştirildi. Bu videoda Çin’de bir cerrah 50 km uzaktaki bir laboratuvarda bulunan bir hayvanın karaciğer ameliyatını gerçekleştiriyor.
Bunun sağlayacağı faydaları bir düşünün. Ciddi bir ameliyat geçirmeniz gerekiyor ve bu ameliyatı gerçekleştirebilecek doktor başka bir ülkede. Siz bulunduğunuz yerde en iyi doktordan tedavinizi alabiliyorsunuz. Ya da yardıma muhtaç ülkelerde yaratacağı etkiyi düşünün…
Şimdi hissetmeden olmaz ki diye düşünebilirsiniz burada. Onu da çözüyorlar. Ericsson şirketi şu anda suni dokular ile uzaktan ameliyat gerçekleştiren doktorun dokunma duygusuna sahip olması üzerine de çalışıyorlar.
Uzaktan kontrol edebiliyor ve aynı zamanda dokunuyor ve bunu hissediyorsunuz. Vücudun tamamına giyilebilen bir suni doku ile tamamen oradaymış gibi de hissedebilirsiniz… Neredeyse tüm duyuların simüle edilebildiği bir senaryoda sadece olasılıkları tahmin edebiliriz.
Misal VR teknolojisi ile giyilebilir suni doku ve 5G’nin kombinasyonunu bir düşünsenize…
Bu kombinasyonla Call of Duty oynadığınızı…
İşte 1 milisaniye gecikmenin belki de oyuncuları en çok heyecanlandırabilecek olasılık da burada.
Artık şöyle sahnelere tanık olmayacağız…
Bunun yanında sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik gibi teknolojilerin de önü açılmış olacak bu sayede…
Yani yeni yapılacak bir evi artırılmış gerçeklik ile tanıtabilir artık proje sahipleri. Gözlüğü takıp evde gezebilirsiniz. Ya da artık gerçekte mağazası olmayan markalar olacak. Online olarak beğendiğiniz bir ürünü VR gözlükler ve artırılmış gerçeklikle üzerinize deneyebilecek, tüm renk seçeneklerini görebileceksiniz.
5G ile birlikte Sanal ve Artırılmış ve hatta Karışık Gerçeklik endüstrisinin birkaç yıl içinde 80 milyar dolarlık bir endüstri haline geleceği tahmin ediliyor. Yani VR Mimarı gibi sanal dünyalar, evler, ürünler tasarlayacak işgücüne ihtiyaç duyulacak… Gelecek için kendinize yatırım yapabileceğiniz binlerce iş alanından bir tanesi daha size…
Eğitimde de müthiş bir potansiyel söz konusu. Yani sadece düşünün. Kurtuluş Savaşının VR olarak canlandırması olduğunu ve gözlükleri ve ekipmanı takarak savaşın içine girdiğinizi düşünün… Tarih öğrenmek artık hiç eskisi gibi olmayabilir…
Coğrafya dersinde Everest’e tırmandığınızı… İngilizceyi İngiltere’de bir kafede kahve içerken Sanal Arkadaşlarınızla konuşarak geliştirdiğinizi…
Bunun için de işte bahsettiğim gibi çok düşük bir gecikme gerekli. 5G de bunu sağlayacak…
Son olarak
BAĞLANABİLİRLİKTEN
Bahsedelim…
Burada kasıt bir bağlantı noktasına kaç cihaz bağlanabildiğidir.
Şöyle açıklayalım. Tamamen farazi bir örnek veriyorum, şu anda misal mevcut 4G ağında bir bağlantı noktasına maksimum 10 cihaz bağlanabiliyorsa 5G ile bu 100’ler hatta 1000’lere çıkacak.
Bu ne için önemli olsun peki?
Tabi ki..
IOT…
Bugün internet bağlantısı derken akılımıza sadece telefonlar, bilgisayarlar filan geliyor ama Nesnelerin İnterneti söz konusu olduğunda oturduğunuz koltuk dahi internete bağlı hale gelebilecek. -Ne alaka? Detaylar için daha önceki Nesnelerin İnterneti nedir videoma göz atın…-
Başta bahsettiğim sürücüsüz otomobiller için ya da akıllı evler için ihtiyacımız olan şey de tam olarak bu. Mevcut altyapı bunları geliştirmeye müsait değil…
Yani “bağlı” bir dünya için 5G yine çok önemli bir rol oynayacak.
Peki… Sorun nerede? Yani her şey bu kadar güzel olamaz değil mi?
5G ile ilgili ciddi sağlık sorunlarına neden olacağına dair iddialar var. Bunun nedeni de şu anda baz istasyonları belli bölgelerde, o yüzden uzak kalabiliyoruz ama 5G ile bu tip baz istasyonları yerine mini hücreler denen ufak bağlantı noktaları kullanılacak. Bu ucuz ama güçlü hücrelerden binlercesi sokaklara, evlerimizin çok yakınlarına kurulacak. Buradan da yola çıkarak insan sağlığına dair ciddi endişeler söz konusu.
Ancak söz konusu risklerin mevcut risklerden daha fazla olmayacağını söyleyen bilim insanları da az değil.
Sanırım ancak bu konudaki tartışma ve araştırmaların sonlanmasını beklemek düşüyor bize.
Çünkü şu anda ABD’de bazı eyaletlerde ve Güney Kore’de bu teknoloji kullanılmaya başlandı yavaş yavaş.
Peki ne zaman yaygınlaşacak? 2020 itibariyle ivme kazanacağını ve 2025 gibiyse şu anda 4G altyapısının sahip olduğu yaygınlığa sahip olacağını söylüyorlar.
Bize ne zaman gelir peki? Bizim biraz daha işimiz var. Altyapıyı çok ama çok geliştirmemiz lazım önce.
Ama neden olmasın. Bekleyip görelim…
Başta da dediğim gibi bu serinin devamı gelecek.
Bir sonraki videolarda CRISPR ve Blockchain konuları ile devam etmeyi düşünüyorum. Sizin de değinmemi istediğiniz teknolojiler varsa lütfen yorumlarda belirtin.
Haftaya görüşmek üzere!
İyi ki varsınız…
Sevgiler!
Kaynaklar:
5G Spectrum and Frequencies: Everything You Need to Know
5G vs. 4G | Differences in Speed, Latency, and Coverage Explained | Digital Trends
5G Will Not Change the World – Predict – Medium