Bilime uzaktan yakından ilgi duyuyorsanız NASA’nın son Mars görevi hakkında bilginiz vardır. Bizim ana akım medyada boşanma haberleri arasında kendine yer bulamasa da insanlık açısından çok önemli gelişmelerden birini yaşadık 26 Kasım 2018 tarihinde.Dediğim gibi bilime ilgi duyuyorsanız Insight isimli aracın ne için gönderildiğini ve 2 yıllık görev süresi boyunca neler yapacağını az çok biliyorsunuzdur.Özetle önceki tüm görevlerin aksine bu kez dünyamızla benzerlik gösteren Mars gezegeninin kayasal oluşumlarını incelemek üzere bir tür sondaj aleti bulunan bu araç sayesinde Mars’ın evrimi, oluşumu ve yaşanabilirliği hakkında bilgiler edineceğiz.Ancak…Ben çok başka bir şeyden bahsetmek istiyorum.Sürecin tamamını baştan sona takip ettim ve bilimsel olasılıklar kadar beni heyecanlandıran bu görevin neredeyse 7 ay süren ve sonunda nokta atış başarı ile gerçekleşen yolculuğu oldu. O yüzden hazırlık aşamasından mars yüzeyine inişine kadar başarısız olması için binlerce neden olan bu yolculuğun nasıl mükemmel şekilde sonuçlandığına bakmakistiyorum. Insight’ın imkansız yolculuğuna…
İlk olarak tabi ki görev tanımı yapılıyor ve bu aracın mars yüzeyinde sondaj yapması,yüzey sıcaklığını ve mars’ın yörüngesindeki salınımını ölçmek için gereken ekipmanlar planlanıyor ve tasarlanıyor.Sonraki aşamada bu plan dahilinde ilk taslak çıkarılıyor ve araç üretiliyor.Sonrasında mars’ta nereye ineceği belirleniyor.Araç görevi boyunca diğer araçların tersine sabit duracağı için düz ve pürüzsüz bir yüzey olması gerekiyor.Bunun için de mars’ın ekvatoruna yakın bulunan Elysium Planitia isimli düzlük seçiliyor.Ardından mühendisler Denver’da ilk kurulumu ve testleri gerçekleştiriyor.Daha sonra araç fırlatılacağı California’ya nakliye ediliyor.Nakliye sonrasında son kurulum ve fırlatma hazırlığı testleri gerçekleştiriliyor.5 Mayıs 2018 tarihinde sabaha karşı araç Atlas 5 roketi ile fırlatılıyor.Ve Insight 7 ay sürecek 485 milyon kilometrelik yolculuğuna başlıyor.Bu aşama Mars atmosferine girmeye 3 saat kalana kadar devam ediyor ve 7 aylık yolculuk sırasında ekip birkaç ayarlama yapıyor ve her seferinde aracın Mars’a yöneldiğinden ve doğru hızda ilerlediğinden emin oluyor.Her kontrolde aracın anteni dünyaya, güneş panelleri güneşe ve kendisi de marsa dönecek şekilde tekrar tekrar ayarlanıyor.Çünkü ufacık bir yanlışlık, santimetrelik bir yanlış ayar milyonlarca kilometrelik sapma, araçla iletişimin kaybolması veya güç kaybı anlamına gelebilir.Görevin en zorlu kısmı olan iniş aşamasından önceki son aşama yaklaşma aşaması.Bu aşama inişten 60 gün önce kadar başlıyor ve son ince ayarlamalar ve kontroller yapılıyor.Yine en ufak bir hesaplama hatası 7 aylık yolculuğun, yoğun hazırlıkların ve çalışmaların çöpe gitmesi anlamına gelebilir.Mühendisler yön düzeltmelerini, iniş takımlarının kontrollerini ve iletişimin sağlıklı olup olmadığını kontrol ediyor.Bu sürecin sonunda da Insight kendisini marsa kadar taşıyan taşıma ekipmanından ayrılarak iniş aşamasına geçiyor.Neyse ki bahsettiğim tüm aşamalar sorunsuz tamamlanıyor ve Insight Mars atmosferine girmeye hazır hale geliyor.Ama işte bir sürü şeyin ters gidebileceği aşama da burası.Bu aşamada Atmosfere Giriş, Alçalma ve İniş adımlarından oluşan 3 adımın sorunsuz tamamlanması ve bu adımlarda gerçekleşmesi gereken tüm otomatik işlemlerin aksaklık olmadan tamamlanması gerekmektedir.Öncelikle Insight’ın tam olarak 12 derecelik açıya atmosfere girmesi gerekiyor.Bundan geniş bir açıyla girerse atmosfer yoğunluğundan dolayı aşırı ısınacak ve eriyecektir.Daha dar bir açıda ise atmosfer yüzeyinden sekerek uzay boşluğuna doğru geri dönülemez biçimde yol alacaktır.Tüm bunları yaparken de aracın 20.000 km/s hızla ilerlediğini unutmayalım.Atmosfere girdikten sonra hava yoğunlaştıkça aracın ısı kalkanının ısısı 1000 santigrat derecenin üstüne çıkıyor.Ki bu da çeliği bile eritebilecek bir sıcaklıktır.2 dakika içinde aracın hızı 20.000 km/s’den 500 km/s’ye iniyor.Bu yavaşlama öyle güçlüdür ki 12 G seviyesinde bir kuvvet ortaya çıkıyor.Bu seviyede içinde bir insan olsa kemiklerinin bile kırılmasına neden olabilecek bir seviyedir.Mars yüzeyine 16 km kala süpersonik bir paraşüt otomatik olarak açılıyor ve 15 saniye sonra ise ısı kalkanından kurtulma vaktidir.Araç içinde bulunan 6 adet patlayıcı aynı anda ateşlenerek ısı kalkanını araçtan uzağa fırlatıyor.Bundan 10 saniye sonra ise iniş takımları yine otomatik olarak açılıyor.1 dakika sonra iniş radarları devreye giriyor.Bu radarlar yüzeye olan uzaklığı ve iniş pozisyonunu ölçüyor.Yüzeye 1.5 kilometre kala ise araç üzerindeki paraşüt ve üst korumasından da kurtuluyor ve iniş motorları devreye giriyor.Bu sırada araç iniş motorlarının yönlendirmesi ile paraşüt ve üst korumadan uzaklaşmalıdır ki iniş sonrasında bunlar üzerine düşmesin.Son adımda ise iniş motorları yüzeyle temas anında otomatik olarak kapanıyor.Aksi halde araç devrilme tehlikesi ile karşı karşıyadır.Tüm bunların sonunda ise….”İNİŞ BAŞARILI”
Bu heyecanlı yolculuk sonrasında aracın görevi asıl şimdi başlıyor.Tüm gelişmeleri takip edeceğiz ve belki de çok önemli haberler vereceğiz bir gün buradan size…Haftaya Cuma yine aynı saatte burada buluşmak üzere…
Hoşçakalın.