Tarih neredeyse türlü sebeplerle insanları ve hayvanları kurban eden medeniyetlere şahit olmuştur. Nedenler genellikle dini ve dünyevidir. Yani tanrıları memnun etmek için ya da dünyada ya daha iyi şartlarda yaşamak ya da felaketlerden korunmak için özellikle hayvan kurban etmek çok doğaldır.
Ama insanların kurban edilmesi söz konusu olduğunda neredeyse tüm ritüellerde ortak bir anlayış vardır. Çocuklara dokunulmaz. Bunun için birkaç mantık geliştirilebilir. Birincisi yaşlılar zaten üretime katılamadıkları ve savaşlarda da faydalı olmadıkları için antik topluluklarda külfet olarak görülmüştür. Bu nedenle birisi kurban edilecekse bu topluluğun yaşlılarından seçilir. İkincisi ise çocuklar hem üretim hem de savaşlar açısından toplumun bel kemiğidir, geleceğidir. Çocuklara o nedenle çok değer verilirdi.
Fakat Peru’nun kuzey kıyısında Las Lamas isimli bölgede 2011 yılından bu yana devam eden ve bir süre önce tamamlanan kazılarda inanılmaz bir keşif gerçekleşti. Bu zamana kadar çocukların kurban edildiği nadiren de görülmüştü ama bu kazılarda tarihin en büyük çocuk kurban etme olayı ortaya çıkarıldı. Sadece çocuklar değil, çocuklarla birlikte lamalar da aynı olayda kurban edilmişti.
Kazılarda 140 kadar çocuğun ve 200 kadar lamanın iskeleti ortaya çıkarıldı. Yapılan incelemelerde bu çocukların ve hayvanların 550 yıl kadar önce kurban edildikleri öğrenildi. Kurban edildiğini ise tüm çocukların benzer şekilde öldürülmüş olmasından ve hepsinin başları denize dönük olacak şekilde gömülü olmasından anlıyoruz. Lamalar ise Ant dağlarına doğru gömülmüşlerdi.
Bahsettiğimiz gibi bu zamana kadar tüm dünyada bu kadar sayıda çocuğun aynı anda kurban edildiği başka bir olay keşfedilmemişti.
550 yıl öncesine gittiğimizde ise Peru’nun kuzeyindeki bu bölgeye Chimu medeniyeti hakimdi. O dönemde Inca’lardan sonra en büyük medeniyetti.
Olayın detaylarına gelirsek. Tüm iskeletler incelendiğinde hepsinin ölüm nedeni göğüs kısmında tespit edilen kesici alet yaralarıydı. Ayrıca göğüs kafesinin durumunu inceleyen araştırmacılar çocukların kalbinin de yerinden çıkarıldığını düşünüyorlar. Çocukların ise en küçüğü 5, en büyüğü 14 yaşındaydı. Çoğunlukla 8 ila 12 yaşları arasında değişiyordu. İskelet yapılarına da bakıldığında tek bir ırktan değil, Chimu’ların hakimiyetinde olan farklı bölgelerden buraya getirilmişlerdi. Ayrıca Lamalar da maksimum 18 aylıktı, yani lamaların da genç olanları seçilmişti bu kurban töreni için.
Yine iskeletlerin çevresinde korunmuş şekilde bulunan ayak izleri ve toynak izleri bulundu. Toynak izlerinin birçoğu hayvanların oraya zorla götürüldüğünü işaret edildiğini gösteriyor.Yine ayak izleri incelendiğinde çocukların ve hayvanların bu alana farklı yönlerden getirildiği ve hepsinin ortada toplandığı anlaşılıyor. Burada da hepsi sırayla öldürülerek bahsettiğimiz gibi belirli bir düzenle gömülüyorlar.
Kazıyı yöneten Prieto ise şöyle söylüyor “İnsanların kurban edilmesi antik çağlarda çok karşımıza çıkan bir durum ama çocukların kurban edilmesi, özellikle böyle kitlesel biçimde öldürülmesi daha önce karşılaşmadığımız bir şey. Bu noktada tek bir soru karşımıza çıkıyor. Neden?”
Kazıda bu nedene dair de bir ipucu olabileceğini de söylüyor. Kazıda iskeletlerin bulunduğu toprak çamur formundaymış. Bu da özellikle kıyı kesimlerde çok sık görülen bir su baskını, sel, uzun süreli yağmuru işaret ediyor olabilir. Bu da bu olayın doğa ile bir sözleşme için yapılmuş olabileceği fikrini doğuruyor. Chimu’lar uzun süren bu su baskınları sonucunda çok zor duruma düşmüş ve tanrılara veya doğaya bu şekilde kurban vererek buna bir son vermek istemiş olabilirler. Çünkü George Mason Üniversitesinden Haagen Klaus da şunları söylüyor: “İnsanlar genellikle kendileri için en değerli olanı kurban ederler bu durumda. Yetişkinlerin kurban edilmesi su baskınlarını durdurmamış olacak ki çok daha zor bir seçim yapmak durumunda kalmış olabilirler. Bu durumda toplulukları için en değerli olan çocuklarını ve Chimu’ların ekonomisi için çok değerli olan lamaları tercih etmişler gibi görünüyor.”
Chimu’ların bu kurban etme olayından kısa bir süre sonra 15. Yüzyılın sonlarında Inca’lar tarafından işgal edilmiş olması da bize bu konuda fikir verebilir.
Bu kazıya ve araştırmaya sponsor olan National Geographic’in belirttiğine göre bu keşif sonrasında da Huanchaco çevresinde de benzer kurban izleri bulunmuş ve bu bölgede de kazılar devam ediliyormuş.
Bu araştırmayı ve detayları ilk okuduğumda inanılmaz üzüldüm. Kendimi o çocukların, o çocukların ailelerinin yerine koydum. O anda hissettikleri, gözlerindeki korku gözümün önüne geldi. Gerçekten insanın tahayyül sınırlarını zorlayan bir olay bu. Herhangi bir nedenle çocukların kurban edilebildiği bir dönemden bahsediyoruz. Hayal edebiliyor musunuz? Ardından aklıma bir süre önce yaptığım araştırma geldi. Tarihte yaşanabilecek en iyi zamanın şu an içinde bulunduğumuz zaman olduğundan bahsediyordu. Hatta bununla ilgili de bir video hazırlamıştım. İzlemediyseniz yukarıya linkini bırakıyorum. Gerçekten ne kadar şanslı olduğumuzu bir kez daha ortaya koyan bir keşif bu.
Bahsettiğim gibi çocukların kurban edilmesine yönelik en büyük keşif bu. Ama ilk değil. Tarihte birçok örneği var. Hatta Bronz Çağında Mezopotamyada da buna benzer bir olayın yaşandığına dair bir keşif yapıldı geçtiğimiz yıllarda. Bu araştırmanın ve bununla ilgili okuma yapmak isteyenler için çeşitli araştırmaların linkini bloğumda bulabilirsiniz. Linkini aşağıya koyacağım.
Her zaman olduğu gibi. Haftaya aynı saatte burada buluşmak üzere.
Çevrenize BebarBilim’den bahsetmeyi unutmayın. Ancak sizin desteğinizle çok daha fazla kişiye ulaşabiliriz.
Sevgiler…
Kaynaklar:
https://news.nationalgeographic.com/2018/04/mass-child-human-animal-sacrifice-peru-chimu-science/
https://www.businessinsider.com/south-american-chimu-sacrifice-children-llamas-2019-1
https://www.livescience.com/62434-massive-child-sacrifice-ancient-peru.html